بررسی بیولوژی آزمایشگاهی و میزان مقاومت ارقام مختلف گوجه فرنگی به مینوز برگ گوجه فرنگی tuta absoluta (meyrick) (lep: gelechiidae)

چکیده: پروانه ی مینوز گوجه فرنگی tuta absoluta (meyrick) (lep: gelechiidae) یکی از مهم ترین آفات مخرب در مزارع گوجه فرنگی می باشد. این آفت بومی آمریکای جنوبی است و برای ایران تا سال 1389 جز آفات قرنطینه ای بوده و بعد از ورود آن به کشور ایران به سرعت انتشار یافته و هم اکنون جز آفات کلیدی اکثر مناطق گوجه فرنگی کاری در کشور محسوب می شود. نتایج بدست آمده از بررسی آزمایشگاهی بیولوژی این حشره به وسیله برگ بریده در سه نسل متوالی، نشان داد که میانگین طول مراحل نابالغ (تخم، لارو و شفیره) به ترتیب 27/5، 18/12 و 19/12 روز بود. زنده مانی کل 48، 94/46 و 67/61 درصد به ترتیب برای نسل های اول، دوم و سوم محاسبه گردید. در آزمایش ارزیابی خسارت پذیری، ارقام مورد مطالعه، به چهار گروه طبقه بندی شدند که ارقام atabay، cluse وservent ارقام مقاوم نسبی، ارقام yagmur، kubra و super strain b نیمه مقاوم نسبی، ارقام milas، iraz، prenses وhazara centetis نیمه حساس نسبی و رقم y-32-227 به عنوان حساس نسبی معرفی شده اند. آزمایش های بررسی مقاومت آنتی زنوز در دو مرحله فنولوژیکی 30 و 60 روزه گی گیاه گوجه فرنگی انجام پذیرفت. نتایج بدست آمده از آزمایش های بررسی مقاومت آنتی زنوز ارقام مورد مطالعه نشان داد که در آزمایش ترجیح تخم ریزی اختلاف معنی داری بین ارقام مورد مطالعه وجود نداشت. در مورد آزمایش استقرار لاروهای نئونات در مرحله اول فنولوژیکی گیاه میزبان (30 روزه گی) بیشترین درصد استقرار لاروی با 66/76 درصد مربوط به رقم iraz و کم ترین درصد استقرار لاروی مربوط به رقم atabay با 50/52 درصد می باشد که از نظر آماری در دو گروه مجزا قرار گرفتند. در مرحله ی دوم فنولوژیکی (60 روزه گی) بیشترین درصد استقرار لاروی مربوط به رقم atabay با 56 درصد و کم ترین درصد استقرار لاروی مربوط به رقم cluse با 32 درصد بوده اند. بررسی پارامترهای جدول زندگی پروانه ی مینوز روی 3 رقم متداول گلخانه ای atabay، cluse و prenses به وسیله ی برگ بریده شده، انجام گرفت. داده های بدست آمده براساس جدول زندگی دو جنسی سنی- مرحله ای تجزیه تحلیل گردید. نتایج به دست آمده نشان داد، رقم cluse دارای کمترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت(r) با 1222/0 روز1-، نرخ متناهی افزایش جمعیت(?) با 1301/1 روز1-، نرخ خالص تولید مثل(r0)1748/19 ماده/ماده/نسل و نرخ ناخالص تولیدمثل (grr) با 561/30 ماده/ماده/نسل در مقایسه با دو رقم دیگر بود که می تواند میزبان نامناسبی برای این آفت محسوب شود. در مجموع نتایج بدست آمده نشان داد، ارقامatabay و cluse را به عنوان ارقام مقاوم نسبی، نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه معرفی نمود.